Αριστερά παγωμένος καταρράκτης στους Μελισσουργούς, δεξιά από πάνω: παγετωνικός καταρράκτης Khumu, Everest από κοντά και μακριά, παγωμένη ορθοπλαγιά.Παγοαναρρίχηση είναι η μορφή αναρρίχησης στην οποία σκαρφαλώνονται επικλινείς σχηματισμοί πάγου. Συνήθως αναφέρεται σε ασφαλισμένες διαδρομές σε παγετωνικούς καταρράκτες (icefall, μέρος παγετώνα που χαρακτηρίζεται από ταχεία κίνηση και χαοτικές κρεβάς), παγωμένους καταρράκτες και βράχους στους οποίους υπάρχει παγωμένη υγρασία.

Τα είδη του πάγου μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

 α) αλπικός πάγος (alpine ice): είναι ο πάγος που βρίσκεται σε ορεινό περιβάλλον και χρειάζεται προσέγγιση για να σκαρφαλωθεί. Σχηματίζεται από βροχή που έχει παγώσει ή χιόνι το οποίο έλιωσε αλλά ξαναπάγωσε. Είναι συνήθως μέρος μιας μεγαλύτερης διαδρομής και πολλές φορές δεν παρουσιάζει μεγάλες τεχνικές δυσκολίες.

β) παγωμένο νερό (water ice): συνήθως βρίσκεται σε κάποια γκρεμό ή βράχο κάτω από το οποίο υπάρχει τρεχούμενο νερό. Σχημετίζεται όταν νερό που ρέει παγώνει. Συνήθως έχει αρκετές τεχνικές δυσκολίες.

Η παγοαναρρίχηση αποτελεί παρακλάδι της κλασσικής αναρρίχησης σε βράχο. Δύο είναι οι νεωτερισμοί που έφεραν την επανάσταση στην παγοαναρρίχηση: Η εφεύρεση και οι τροποποίησεις των κραμπόν και η εξέλιξη του εξοπλισμού αναρρίχησης.

Κάποια από τα πρώτα κραμπόν (με νούμερα) και η εξέλιξη του πιολέΤο 1908 ο Βρετανός αναρριχητής Oscar Eckenstein εφευρίσκει τα κραμπόν που ουσιατικά είναι "καρφιά" προσαρμοσμένα σε ορειβατικές μπότες. Η καινοτομία αυτή είναι πολύ σημαντική αφού πλέον δεν ήταν απαραίτητο το άνοιγμα βημάτων (με κάποιο εργαλείο) στο χειμερινό βουνό, το οποίο καθιστά τη διαδικασία επίπονη. Έπειτα από 22 χρόνια ο Laurent Grivel τροποποιεί τα κραμπόν προσθέτοντας καρφιά μπροστά που προεξέχουν το οποίο επιτρέπει αναρρίχηση σε μεγαλύτερη κλίση με ταχύτητα και εξάλειψε την ανάγκη να "σκάβονται" βήματα.

Μόλις τη δεκαετία του 1960 άρχισε να εξελίσσεται ο σύγχρονος εξοπλισμός αναρρίχησης από τους Αμερικάνους. Το 1966 ο Yvon Chouinard πειραματίζεται με πιολέ και μαζί με ένα φίλο του καταφέρουν να πείσουν τη γαλλική εταιρεία Charlet να μειώσει το μήκος σε 55εκ και να κυρτώσει την αιχμή του πιολέ. Σιγά σιγά το άθλημα γίνεται όλο και πιο δημοφιλές με συνεχείς βελτιώσεις του εξοπλισμού και των υλικών κατασκευής.

Ο εξοπλισμός για παγοαναρρίχηση εκτός από σκοινί, μπωντριέ, σετάκια, καραμπίνερ, οχτάρι ή reverso (περισσότερες πληροφορίες εδώ) περιλαμβάνει παγόβιδες, πιολέ, κραμπόν και φυσικά κατάλληλα ρούχα και υποδήματα.

Παγόβιδες: Είναι βίδες που στην κεφαλή τους έχουν θέση για να περαστούν τα σετάκια. Απλά βιδώνονται στον πάγο από τον επικεφαλής. Για να βιδωθούν υπάρχει ειδικός μοχλός που είναι ενσωματωμένος πάνω στην παγόβιδα όπως φαίνεται και στη φωτογραφία.

 

 

 

Πιολέ και κραμπόν: Στην παγοαναρρίχηση χρησιμοποιούνται πιολέ και κραμπόν τα οποία διαφέρουν από τα πεζοπορικά, τα μεν πρώτα στο ότι είναι πιο κυρτό το σώμα τους και τα δε δεύτερα έχουν δύο καρφιά μπροστά οριζόντια ώστε να μπαίνουν στον πάγο.