Εδώ και κάποιους μήνες συμμετέχω στις εξορμήσεις του συλλόγου τόσο εντός του νομού μας όσο και σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Προσωπικά, ήταν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να μάθω τον τόπο μου και να ανακαλύψω τις ομορφιές του. Χωρίς να γνωρίζω τι συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια, σε σχέση με τα ποσοστά συμμετοχής, στον σύλλογο παρατήρησα πως υπάρχουν νέοι/ες που αναζητούν εναλλακτικές μορφές διασκέδασης και ψυχαγωγίας. Το συγκεκριμένο γεγονός με χαροποιεί διότι δείχνει πως ο νέος κόσμος αναζητά μια φυγή από τις τετριμμένες μορφές διασκέδασης, μια διαφοροποίηση από την μαζική κουλτούρα, από την μόδα της εποχής. Ευελπιστώ αυτή την ανάγκη να μπορέσει να την καλύψει μέσα από τις διάφορες δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν στο βουνό.

Έναυσμα του άρθρου ήταν μία συζήτηση με έναν φίλο σχετικά με το πώς τα άτομα ακολουθούν σαν πρόβατα αυτό που τους προβάλλεται ως πρότυπο διασκέδασης. Πρότυπα που πολλές φορές στερούνται νοήματος, είναι επιφανειακά και στηρίζονται στην ιδέα της εύκολης, γρήγορης και πάνω από όλα ξεκούραστης διασκέδασης. Και το ερώτημα που τίθεται είναι: «Γιατί να επιλέξω πχ την ορειβασία και όχι μια βόλτα με αυτοκίνητο μέχρι το βουνό και καφέ σε κάποιο τουριστικό περίπτερο;»

Το παραπάνω ερώτημα και γενικά η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου είναι αυτό που θα απασχολήσει το συγκεκριμένο άρθρο. Στην σύγχρονη Ελλάδα (και όχι μόνο) η διασκέδαση και η ψυχαγωγία έχουν ταυτισθεί με έναν τρόπο ζωής καθιστικό, με ιδιαίτερη έμφαση στην κατανάλωση (καφέ, αλκοόλ, φαγητά) που πολλές φορές καθίσταται, με το πέρασμα των χρόνων, για το ίδιο το άτομο ιδιαίτερα επιβλαβές στην υγεία του . Γενικά, υπάρχει μια μαζική κουλτούρα που μας ορίζει ποιος είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος να περνά κανείς τον ελεύθερο του χρόνο και που γύρω από αυτή την κουλτούρα έχει ιδρυθεί μία ολόκληρη βιομηχανία.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να παρουσιάσω εν συντομία τι εννοώ με την έννοια ελεύθερος χρόνος. Ο ελεύθερος χρόνος στη μετανεωτερική κοινωνία αποκτά ιδιαίτερη σημασία ως ένα πεδίο πολιτισμικών πρακτικών και δραστηριοτήτων μέσα στις οποίες ταυτότητες, σύμβολα και νοήματα επιτελούνται και γίνονται αντικείμενα διαπραγμάτευσης. Ως ελεύθερος χρόνος ορίζεται «ένα σύνολo ενασχολήσεων στις οποίες το άτομο επιδίδεται με την θέληση του αποβλέποντας στην ανάπαυση, αναψυχή ή την ελεύθερη μόρφωση και την πληροφόρηση του, στην ανάπτυξη κοινωνικής συμμετοχής ή της δημιουργικής του ικανότητας, μετά την εκπλήρωση των επαγγελματικών, των οικογενειακών και των κοινωνικών του υποχρεώσεων»¹. Ήταν η εποχή άλλωστε που έγινε λόγος για δύο ανάλογα μεγέθη, την αύξηση του ελεύθερου χρόνου και την ανάπτυξη της βιομηχανίας της κουλτούρας. Ο όρος βιομηχανία της κουλτούρας απαντάται στο έργο των φιλοσόφων της σχολής της Φρανκφούρτης, οι οποίοι αναγνωρίζουν στον ελεύθερο χρόνο ότι μπορεί να αποτελέσει ένα μοναδικό, πραγματικό άσυλο σε σχέση με την κατακερματισμένη, ²αλλοτριωμένη εργασία, Ωστόσο η βιομηχανία της κουλτούρας αναπαράγει τους ανθρώπους, σύμφωνα με το πρότυπο που έχει κατασκευαστεί γι αυτούς από την βιομηχανία της κουλτούρας. Η μαζική κουλτούρα επινοήθηκε για να γεμίσει τον ελεύθερο χρόνο του ανθρώπου. Η οχληρότητα της καθημερινής ζωής, τα προβλήματα επιβίωσης και αυτογνωσίας, η αγωνία για το μέλλον, η αίσθηση της αποξένωσης που έχει το σύγχρονο άτομο από κάθε τομέα της ιδιωτικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής , έκαναν τον ελεύθερο χρόνο πραγματικό άσυλο. Αλλά αυτό ακριβώς το καταφύγιο καταλήφθηκε από τη μαζική κουλτούρα, που πέτυχε τον εφησυχασμό, την εξουδετέρωση της οργής και της απελπισίας, την αδρανοποίηση της σκέψης και την αναπαραγωγή των παραδεδομένων αξιών και αναγκών. Η μαζική κουλτούρα το μόνο που προσφέρει είναι διασκέδαση, ψυχαγωγία, με άλλα λόγια φυγή από την πραγματικότητα. Τίποτα περισσότερο δηλαδή από ένα επιφανειακό αίσθημα στιγμιαίας ηδονής που χάνεται αμέσως μετά την κατανάλωση του προϊόντος.

Συνεπώς, όπως καταλαβαίνουμε ο ελεύθερος χρόνος έχει σημαίνουσα αξία για το άτομο και αν και περιορισμένος αποτελεί σημείο ιδιαίτερης φροντίδας για όλους μας. Ακριβώς λόγω της σημασίας του πιστεύω πως πρέπει να μην ξοδεύεται απλά και να καταντά "σκοτώνω την ώρα μου" αλλά να αξιοποιείται ως μια εμπειρία που ναι μεν θα δώσει ευχαρίστηση αλλά από την άλλη θα βοηθήσει το άτομο ναανακαλύψει τόπους, παραδόσεις, έθιμα , να γνωρίσει πως ζούνε οι άνθρωποι σε άλλες περιοχές, να συναναστραφεί με άλλους ανθρώπους μακριά από τους κύκλους της καθημερινότητάς του και να βγει, εν τέλει, από το προστατευτικό κουκούλι που ζει γνωρίζοντας τον πραγματικό του εαυτό. Το βουνό και οι δραστηριότητες που περιλαμβάνει είναι η ευκαιρία του σύγχρονου ανθρώπου να κατανοήσει την φύση του. Ένα ταξίδι στα πιο κοντινά βουνά της περιοχής, με τον εκάστοτε τοπικό ορειβατικό μπορεί να μας δείξει μέρη που δεν φανταζόμαστε ότι υπάρχουν, γραφικές πλαγιές γεμάτες αγριολούλουδα, απόκρημνα γκρέμια, δάση με αιώνια δέντρα, ρυάκια και ρέματα που πολλές φορές καταλήγουν σε καταρράκτες είναι μόνο ένα δείγμα των όσων μπορούμε να απολαύσουμε. Επίσης, δίνεται η ευκαιρία να περπατήσουμε , κάτι που λείπει από τον σύγχρονο άνθρωπο, και να δούμε το σώμα μας και τη διάθεσή μας να αλλάζουν μετά από λίγους μήνες. Τέλος, αυτό που σου δίνει το βουνό είναι η ευκαιρία να κατανοήσεις τον εαυτό σου , να στοχαστείς και να καταλάβεις πως στη ζωή μας αγχωνόμαστε για ασήμαντα πράγματα, να ζήσεις μέσα στην φύση χωρίς περιορισμούς και να σου αποδειχθεί πως ο άνθρωπος είναι προορισμένος να ζει αρμονικά εντός του φυσικού του περιβάλλοντος.

Ως συμπέρασμα των όσων γράφτηκαν πιστεύω πως θα πρέπει να ανοίξουμε τα μάτια μας και να αδράξουμε τις λιγοστές ευκαιρίες που μας δίνονται για φυγή από το τσιμέντο και την μονοτονία του αστικού περιβάλλοντος με εξορμήσεις στα βουνά της Ελλάδας . Αν θέλουμε να είμαστε πραγματικά ελεύθεροι στις επιλογές μας ας μην παρασυρόμαστε από τον εύκολο και γρήγορο τρόπο ζωής που μας προωθούν. Ας αναζητήσουμε το δικό μας νόημα μέσα από την περιπλάνηση μας στα βουνά των τόπων μας.

1Κορωναίου Α., Κοινωνιολογία του Ελεύθερου χρόνου, Αθήνα, 1996. σελ. 63
2Καραμεσίννη, Μ., Η ανεργία των νέων, Αθήνα, 2005. Σελ 13.